عوامل مؤثر بر رفتار اطلاع یابی کشاورزان گندم‌کار بخش مرکزی شهرستان زنجان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته کارشناسی ارشد ترویج و آموزش کشاورزی دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان

2 دانشگاه زنجان

چکیده

با توجه به اهمیت دانش و اطلاعات به‌عنوان مؤلفه­ های تأثیرگذار بر توسعه بخش کشاورزی، بسیاری از محققان و صاحب‌نظران تأکید ویژه ­ای بر روی شناخت منابع اطلاعاتی و استفاده مناسب از آن‌ها و به بیان دیگر، داشتن رفتار اطلاع­یابی مطلوب دارند. با در نظر گرفتن اهمیت موضوع، پژوهش حاضر با هدف بررسی رفتار اطلاع­ یابی کشاورزان گندم‌کار و عوامل تأثیرگذار بر آن انجام گرفت. جامعه آماری تحقیق شامل تمامی کشاورزان گندم‌کار در بخش مرکزی شهرستان زنجان بود (5705=N) که 250 نفر از آنان به‌عنوان حجم نمونه تعیین شدند. سپس نمونه ‏ها از طریق روش نمونه­ گیری چندمرحله­ای برای انجام تحقیق انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ­ها، پرسشنامه بود. روایی محتوایی پرسشنامه با نظر پانلی از کارشناسان و متخصصان در زمینه ‏ی موضوع مورد پژوهش مورد تأیید قرار گرفت. برای تعیین پایایی ابزار تحقیق، پیش‌آزمون انجام گرفت که مقدار آلفای کرونباخ محاسبه شده برای مقیاس­ه ای اصلی پرسشنامه در حد مناسب (در دامنه بین 0/784 تا 0/888) بود. نتایج تحقیق نشان داد که در حدود 50 درصد از کشاورزان گندم‌کار در سطح متوسط، 46 درصد در سطح پایین و تنها چهار درصد در سطح زیاد از منابع و کانال­ های اطلاعاتی و ارتباطی استفاده می ­نمایند. همچنین، با توجه به نتایج تحقیق مشخص شد که در بین منابع اطلاعاتی بین فردی، اعضای خانواده و مسئولان محلی؛ منابع اطلاعاتی چندرسانه ­ای، برنامه­ های تلویزیونی و رادیویی؛ رسانه ­های الکترونیکی، فیلم ­ها و سی­ دی ­های آموزشی؛ و منابع اطلاعاتی چاپی، کتاب­ های علمی و خبرنامه­ ها و گزارش ­های پژوهشی سازمان­ ها، به ترتیب بالاترین رتبه­ ها را از نظر میزان استفاده داشتند. نتایج تحلیل رگرسیون حاکی از آن بود که 65/7 درصد از واریانس متغیر وابسته "میزان استفاده از منابع و کانال ­های اطلاعاتی و ارتباطی" را شش متغیر میزان دسترسی به منابع و کانال ­های اطلاعاتی و ارتباطی، میزان مهارت­ های ارتباطی، میزان نیازهای اطلاعاتی، میزان اعتماد به منابع و کانال ­های اطلاعاتی و ارتباطی، نگرش اطلاع ­یابی و میزان عملکرد گندم (دیم و آبی) تبیین کردند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Factors Affecting Information Seeking Behavior of Wheat Farmers in Central District of the Zanjan Township

نویسندگان [English]

  • Elmira Khanmohammadi 1
  • Rohallah Rezaei 2
1 Former M.Sc. Student of Agricultural Extension and Education, University of Zanjan
2 Associate Professor of Agricultural Extension and Education, University of Zanjan, Zanjan
چکیده [English]

Many scholars and experts have a special emphasis on an appropriate understanding of information resources as well as the suitable use of them which means having a desirable information seeking behavior due to the importance of the knowledge and information as the main effective factors of agricultural development. Investigating the information seeking behavior of the wheat farmers in order to determine its affecting factors was the main purpose of the study. All of the wheat farmers of central district of Zanjan township (N=5705) were the statistical population of the study in which 250 individuals were selected as a sample through multistage sampling method. Data were collected through a questionnaire. The content validity of the questionnaire was confirmed by a panel of experts. The reliability was also confirmed through a pretest which the Cronbach`s alpha of the variables were calculated in an acceptable level (0.784 to 0.888). The results showed that about 50 and 46 percent of the wheat farmers used the communication and information resources and channels at moderate and low levels, respectively; whereas, only 4 percent of them used the resources and channels at high level. Furthermore, the results revealed that among the interpersonal information sources, family members and local authorities; multimedia information sources, television and radio programs; electronic media, educational films and CDs; and printed information sources, scientific books and newsletters and research reports of organizations had the highest ranks in terms of application, respectively. The results of a regression analysis indicated that 65.7 percent of the variance of dependent, use of communication and information resources and channels, were explained by the six variables including access to the resources and channels, communication skills, information needs, trust to resources and channels, information seeking attitude and the wheat yield.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Knowledge and Information
  • Information Seeking Behavior
  • Use and Access to Information Resources
  • Communication skills
  • Wheat Farmers
  • Zanjan Township

مراجع

احمدی، ح.، و یاری، ش. (1393). مروری بر متون رفتار اطلاع‌یابی در ایران. فصلنامه پردازش و مدیریت اطلاعات، سال 30، شماره 1، صص 197-173.
اسدی، ع.، شریف ­زاده، ا.، و شریفی، م. (1387). بررسی انگاره ­های رفتار اطلاع­ یابی کشاورزان گوجه­ فرنگی­ کار (مطالعه موردی بادوله در استان بوشهر). فصلنامه علوم کشاورزی ایران، سال 39، شماره 1، صص 43-31.
خان ­محمدی، ا. (1394). بررسی عوامل مؤثر بر رفتار ارتباطی کشاورزان در استان زنجان. پایان­نامه کارشناسی ارشد دانشگاه زنجان.
رضوانفر، ا.، و سوختانلو، م. (1388). تحلیل متغیرهای تأثیرگذار بر رفتار ارتباطی کشاورزان دامدار ایران. فصلنامه تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، سال 40، شماره 3، صص 166-157.
سعدی، ح. (1385). بررسی میزان دسترسی و اعتماد گندم کاران استان همدان به فناوری اطلاعات و ارتباطات برای مدیریت و کنترل آفت سن. فصلنامه علوم و فناوری اطلاعات، سال 22، شماره­های 1 و 2، صص 95-78.
شاه ­ولی، م.، و ملکیان، ع. (1393). طراحی الگوی ارتباطی و اطلاع ­رسانی برای توانمندسازی زنان عضو صندوق اعتبارات خرد روستایی لپویی استان فارس با پارادایم توحید محور. فصلنامه روستا و توسعه، سال 17، شماره 3، صص  68-43.
شریف، م. (1383). بررسی آثار تعیین قیمت گندم بر تولید آن در ایران.فصلنامهاقتصاد، کشاورزیوتوسعه، سال 12، شماره 46، صص 189-159.
عرب­پور، ح. (1393). بررسی رفتار اطلاع­ یابی زنان روستایی بخش مرکزی شهرستان زرند کرمان. پایان ­نامه کارشناسی ارشد دانشگاه الزهراء.
غیاثی، ع.، و پاریاب، ج. (1391). بررسی رفتار و منابع اطلاع ­یابی هندوانه­ کاران شهرستان جوین نسبت به کشاورزی پایدار. مجموعه مقالات اولین کنفرانس ملی راهکارهای دستیابی به توسعه پایدار. تهران، 20 اسفند ، صص 10-1.
مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات وزارت جهاد کشاورزی (1395). آمارنامه کشاورزی: محصولات زراعی سال زراعی 94-1393 (جلد اول). تهران: انتشارات وزارت جهاد کشاورزی، معاونت برنامه­ ریزی و اقتصادی، مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات.
معمارباشی، پ.، و زمانی میاندشتی، ن. (1392). واکاوی اطلاع ­یابی تحصیلی از طریق اینترنت در بین دانشجویان مقطع کارشناسی دانشکده کشاورزی دانشگاه رازی کرمانشاه. مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، سال 9، شماره 1، صص 49-33.
ملک ­محمدی، ا.، آذرکردار، ه.، رضوانفر، ا.،و و بابالار، مصباح. (1387). بررسی رفتار اطلاع ­یابی توت­ فرنگی­ کاران استان کردستان. فصلنامه علوم کشاورزی ایران، سال 39، شماره 2، صص 49-59.
مؤیدی، م.، و حیاتی، د. (1394). ارزیابی اثربخشی برنامه ­های تلویزیونی کشاورزی از دیدگاه مخاطبان: مورد مطالعه استان فارس. مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، سال 11، شماره 2، صص 165-181.
 
Aker, J. (2011). Dial "a" for agriculture: A review of information and communication technologies for agricultural extension in developing countries. Working Paper, No. 269, Center for Global Development, Washington, D.C.
Babu, S., Glendenning, C., Asenso-Okyere, K. and Govindarajan, S. (2011). Farmers’ information needs and search behaviors: Case study in Tamil Nadu, India.  IFPRI Division Discussion Paper, International Food Policy Research Institute.
Bachhav, N. (2012). Information needs of the rural farmers: A study from Maharashtra, India: A survey. Library Philosophy and Practice, 866, 1-13.
Bartlett, J., Kotrlik, J., and Higgins, C. (2001). Organizational research: Determining appropriation sample size in survey research. Information Technology, Learning and Performance Journal, 19, 43-50.
Cukurl, T. (2013). Determination of communication behavior of earthen pond fish farmers. Bulgarian Journal of Agricultural Science, 19, 1358-1363.
Dinpanah, G., and Lashgarara, F. (2011). Factors influencing the information seeking knowledge of wheat farmers in Iran. African Journal of Agricultural Research, 6 (14), 3419-3427.
Halakatti, S., Gowda, D., and Natikar, K. (2010). Role of mass media in transfer of agricultural technologies. Research Journal of Agricultural Sciences, 1(3), 290-291.
Hill, M. (2010). Using farmer’s information seeking behavior to inform the design of extension. Extension Farming System Journal, 5 (2), 121-126.
Hossain, K., Islam. M., Bhuiyan, M., Wazed, A., and Rahman, M. (2011). Farmer’s communication behavior in receiving information on improved rice production technologies. J. Innov. Dev. Strategy, 5 (1), 28-33. 
Kacharo, D. (2007). Agricultural information networks of farm women and role of agricultural extension. M.Sc. Thesis, Department of Rural Development and Agricultural Extension, School of Graduate Studies, Haramaya University.
Layaoen, M. (2013). Farmers in adversity: Communication patterns and trends among selected Filipino farmers in facing the challenges of climate change to Rice farming. M.Sc. Thesis, College of Mass Communication, University of the Philippines.
Ofuoku, A. (2012). Influence of extension agents’ and farmers’ communications factors on the effectiveness poultry technology messages. Agricultural Research and Extension, 15 (1), 14-23.
Okwu, O., and Dauda, S. (2011). Extension communication channels’ usage and preference by farmers in Benue state, Nigeria. Journal of Agricultural Extension and Rural Development, 3 (5), 88-94.
Rastogi, S., and Hasan, S. (2014). A study on communication behavior of agricultural input users of Udham Singh Nagar district of Uttrakhand, India. Journal of Applied Natural Science, 6 (1), 193-196.
Sarris, A., and Hallam, D. (2006). Agricultural commodity markets and trade: New approaches to analyzing market structure and instability. United States: Edward Elgar Pubisher. 
Swanson, B. (2010). Changing extension paradigms within a rapidly changing global economy. Rural Development News, 1, 59-63.
Verma, A., Meena, H., Singh, Y., Chander, M., and Narayan, R. (2012). Information seeking and sharing behavior of the farmers-a case study of Uttar Pradesh state, India. Journal of Recent Advances in Agriculture, 1(2), 50-55.
علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران
دوره 13، شماره 2
آذر 1396
صفحه 171-187

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار