بررسی نگرش کشاورزان شهرستان میاندوآب نسبت به مشارکت در فرایند حفظ و احیای دریاچه ارومیه و عوامل مرتبط با آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه زنجان

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه زنجان

چکیده

پژوهش توصیفی- همبستگی حاضر با هدف تحلیل رابطه متغیرهای مختلف با نگرش کشاورزان شهرستان میاندوآب نسبت به مشارکت در فرایند حفظ و احیای دریاچه ارومیه و عوامل مؤثر بر آن انجام شد. ابزار اصلی پژوهش،پرسشنامه محقق ساخته بود که روایی آن با استفاده از نظرات اعضای هیئت‌علمی رشته ترویج و آموزش کشاورزی تأیید شد. پایایی ابزار تحقیق با استفاده از مطالعه راهنما با 30 نفر از کشاورزان خارج از نمونه آماری در شهرستان میاندوآب و محاسبه ضریب آلفای کرونباخ که مقدار آن برای بخش‌های مختلف بین /78 تا0/81 به دست آمد، تأیید گردید. جامعه آماری پژوهش را کشاورزان بخش مرکزی شهرستان میاندوآب تشکیل دادند (1376= N)که 134 تن از آن‌ها بر اساس فرمول کوکران به عنوان نمونه بهروش نمونه‌گیری خوشه‌ای دومرحله‌ای با انتساب متناسب با حجم انتخاب شدند. یافته‌های تحلیل همبستگی نشان داد که بین نگرش کشاورزان نسبت به مشارکت در فرایند حفظ و احیای دریاچه ارومیه با متغیرهای درآمد سالانه کشاورزی، رضایت از شغل کشاورزی، میزان تمایل به پرداخت هزینه برای احیای دریاچه ارومیه، میزان اعتماد کشاورزان به سازمان‌های دولتی (سازمان آب و جهاد کشاورزی)، میزان رضایت از خدمات ارائه‌شده دولتی برای حفظ و احیای دریاچه ارومیه و میزان شایستگی مسئولین و کارکنان دولتی در زمینه‏ی برنامه‌ریزی و اجرای طرح‌های آبیاری رابطه مثبت و معنی‌دار وجود داشت. افزایش رضایت کشاورزان از طریق بهبود خدمات سازمان‌های دولتی و مشارکت دادن آن‌ها می‌تواند به بهبود نگرش کشاورزان به مشارکت در حفظ و احیا دریاچه ارومیه کمک کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Assessing Attitudes of Farmers to Participate in the Process of Preserving and Restoring Urmia Lake and Its Related Factors in Miandoab Township

نویسندگان [English]

  • Jafar Yaghobi 1
  • Loghman Molan- Nejad 2
1 Associate Professor, University of Zanjan
2 Former M.Sc. Student, University of Zanjan
چکیده [English]

The purpose of this study was to assess the attitude of farmers to participate in the process of preserving and restoring Urmia Lake and its related factors in Miandoab Township, West Azarbayjan, Iran. The statistical population consisted of all farmers in villages of central district of Miandoab Township (N=1376). The sample size determined using Cochran's formula (n=134) and cluster sampling method used for selecting samples. Descriptive and correlational research method used in this study. The validity of the questionnaire was approved by a panel of agricultural extension and education faculty members. Cronbach's coefficient alpha was used to confirm the reliability of the questionnaire (0.78-0.81). Data analyzed using SPSS 20. The finding revealed that there is a significant relationship between attitude to participate in the process of preserving and restoring Urmia Lake and agricultural income, agricultural job satisfaction, willingness to pay for the restoration of the Lake, the confidence in government agencies and the level of satisfaction with the services provided and the competence of government to protect and restore the Lake. Farmers' satisfaction will increased through improved services and the participation of government agencies and so it could improve attitudes of farmers to participate in conservation and restoration of Urmia Lake.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Attitude
  • participation
  • Urmia Lake
علیشیری و امیرمردفر، (1392). ارزیابی زیست محیطی ایجاد تفرجگاه در بندر رحمانلو. شانزدهمین همایش ملی بهداشت محیط، تبریز، 2 مهر ماه، صص 9-1.
آذربایجانی، م.، کاویانی، م.، سالاری فر، م. ر.، موصوی اصل، س. م.، و عباسی، ا. (1382). روانشناسی اجتماعی با نگرش به منابع اسلامی. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
تقی پور، م.، عباسی، ع.، چیذری، م.، و حیدری، ع. ق. (1392). تحلیل نگرش کشاورزان شهرستان گچساران نسبت به تشکیل تعاونی‌های آب بران. فصلنامه تعاون و کشاورزی، سال 2، شماره 6، صص 22-1.
جامعه مهندسان مشاور. (1390). ارزشیابی پایداری فرایند توسعه و پیامدهای آن در دریاچه ارومیه(بحران زیست‌محیطی دریاچه ارومیه). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
حب وطن، م. (1392). مدیریت منابع آب و جامعه‌شناسی توسعه: تحلیلی بر مدیریت منابع آب کشور از دیدگاه جامعه‌شناسی. مجموعه مقالات پنجمین کنفرانس مدیریت منابع آب ایران، تهران، پردیس فنی و مهندسی شهید عباسپور، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، 29 بهمن،.صص 13-1.
خاص شیرزادی، ح.، معتمد، م. ک.، و جهانگیری، ش. (۱۳۹۱). بررسی عوامل مؤثر بر مشارکت شالی‌کاران در پذیرش و اجرای طرح یکپارچه‌سازی و تجهیز و نوسازی شالی‌کاری (مطالعه موردی شهرستان رشت)، همایش ملی توسعه روستایی، رشت، شهریور، صص 7-1.
خدابخشی، آ.، قاسمی، ج.، سادات اسیلان، ک.، و قلی فر، ا. (1391). عوامل مؤثر بر نگرش کشاورزان نسبت به مشارکت در تشکل‌های آب بران(مطالعه موردی: بخش مرکزی شهرستان زنجان). مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران. دوره 2-42، شماره 3، صص 466-453.
خوان پایه، م.، و کرمی، ع. (1394). سازه‏های مؤثر بر نگرش کشاورزان نسبت به ابعاد پایداری مزرعه در شرایط آبیاری با پساب شهری: مورد شهرستان مرودشت. مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی. جلد 11، شماره1، صص 98-89.
رمضانی قوام‌آبادی، م. ح.، و سنایی پور، س. (1392). بررسی حقوقی پایبندی ایران به تعهد استفاده معقول از دریاچه ارومیه با تأکید بر کنوانسیون رامسر. مجله مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز، دوره 5، شماره 3، صص 140-109.
شاهرودی، ع.، ا.، و چیذری، م. (1386). عوامل تأثیرگذار بر نگرش کشاورزان نسبت به مشارکت در تعاونی آب بران (مطالعه موردی استان خراسان رضوی). فصلنامه علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، سال 11، شماره 42،                صص 312-299.
شاهرودی، ع. ا.، چیذری، م.، و پزشکی راد، غ. (1387). تأثیر تعاونی آب‌بران بر نگرش کشاورزان نسبت به مدیریت آب کشاورزی: مطالعه موردی استان خراسان رضوی. مجله اقتصاد کشاورزی و توسعه، جلد 85، شماره 2، صص 22ـ71.
شعبانعلی فمی، ح.، قاسمی، ج.، ملکی پور، ر.، و شریفی، ا. (1389). تحلیل نگرش شهروندان کرج نسبت به مشارکت در کشاورزی اجتماع- پشتیبان. مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران (علوم کشاورزی ایران)، دوره 41، شماره 1، صص 100-89.
شیخی، ش.، و مقصودی، ط. (1393). بررسی نگرش کشاورزان نسبت به مشارکت در نظام صنفی کارهای کشاورزی (مطالعه موردی شهرستان آبدانان). دومین همایش سراسری کشاورزی و منابع طبیعی پایدار. موسسه آموزش عالی مهر اروند- گروه ترویجی دوستداران محیط‌زیست و انجمن حمایت از طبیعت ایران ، تهران، 21 مهر، صص 19-1.
عباس نژاد، ح. (1393). آغاز پروژه احیای «آرتیما» در دریاچه ارومیه - توزیع اعتبارات پروژه‌های احیای دریاچه. قابل دسترسی در سایت اینترنتی: < <http://www.iranboom.ir/didehban/zistboom/13539lr.html
عباسی، ع.، باسامی، ا.، و فرهادیان، ه. (1392). عوامل مؤثر بر نگرش کشاورزان نسبت به یکپارچه‌سازی اراضی: مطالعه موردی پایین‌دست سد گلبلاغ، شهرستان بیجار. فصلنامه روستا و توسعه، سال 16، شماره 1، صص 91-73.
عبدالملکی، م.، پزشکی راد، غ.، و چیذری، م. (1386). بررسی اثربخشی دوره‌های کوتاه‌مدت آموزشی - ترویجی مرتع‌داران در شهرستان تویسرکان. علوم کشاورزی ایران. سال 13، شماره 1، صص 39-53.
عزیزی خالخیلی، ط.، و زمانی، غ. ح. (1388). رهیافت‌های مشارکتی آبیاری: مبانی روان‌شناختی انگیزشی و موانع موجود. مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران. دوره 40، شماره1، صص 138-129.
علیشیری، ع.، و امیرمردفر، ر. (1392). ارزیابی زیست‌محیطی ایجاد تفرجگاه در بندر رحمانلو. شانزدهمین همایش ملی بهداشت محیط، تبریز، دانشگاه علوم پزشکی تبریز، 9-11 مهر، صص 9-1.
قاضی‏پور، ن. (1392). مهاجرت 3 میلیون نفری بر اثر خشک شدن دریاچه ارومیه.قابل دسترسی در سایت اینترنتی: <http://urmugoli.blogfa.com/9204.aspx>
لک، ر.، درویشی خاتونی، ج.، و محمدی، ع. (1390). مطالعات پالئولیمنولوژی و علل کاهش ناگهانی تراز آب دریاچه ارومیه، فصلنامه زمین‌شناسی کاربردی، سال 7، شماره 4، صص 358-343.
مرتضی‏نژاد، م.، یعقوبی، ج.، ستوده‏نیا، ع.، و داغستانی، م. (1391). راهکارهای بهینه‏سازی مدیریت منابع آب در شبکه‏ی آبیاری از دیدگاه آب‏بران (مطالعه‏ی موردی: شبکه‏ی آبیاری دشت قزوین). مجله‏ی مهندسی منابع آب، شماره 5، صص 78ـ69.
نصرآبادی، ح.، و حیاتی، د. (1393). بررسی عوامل مؤثر بر مشارکت بهره‌برداران در توسعه شبکه‌های فرعی آبیاری و زهکشی در حوضه رودخانه بوژان شهرستان نیشابور. نشریه پژوهش آب در کشاورزی، جلد 28، شماره 4، صص 735-725.
نوری، غ. ر.، و آقائی، و. (1391). ارزیابی خطرات زیست‌محیطی مناطق حاشیه دریاچه ارومیه ناشی از نوسانات مرز پیرامونی طی سال‌های 1985 تا 2010. مجله مخاطرات زیست‌محیطی، سال 1، شماره 2، صص 93-79.
وثوقی، م.، و فرجی، ا. ( 1385). پژوهش‌های جامعه‌شناختی در زمینه عوامل مؤثر بر تمایل کشاورزان در یکپارچه‌سازی اراضی مزروعی، مطالعه موردی شهرستان دره شهر. مجله جامعه‌شناسی، سال 7، شماره 2، صص 118-101.
ولی زاده، ن.، بیژنی، م.، و عباسی، ع. (1394). تحلیل محیط‌زیست‏ گرایانه رفتار مشارکتی کشاورزان در حفاظت از منابع آب سطحی در حوزه جنوبی آبریز دریاچه ارومیه . مجله‏ی علوم ترویج و آموزش کشاورزی، جلد 11، شماره 2، صص 201- 183.
یزدان‎پناه، م.، حیاتی، د.، و زمانی غ. (1390). کاربرد تئوری فرهنگی در واکاوی نگرش و فعالیت‎های حفاظت از منابع آّب: مورد مطالعه کارکنان سازمان جهاد کشاورزی استان بوشهر. علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، جلد 7، شماره 3، صص 18ـ1.
یزدی، م. د.، ابریشم چی، ا. و تجریشی، م. (1392). حل مناقشات در مدیریت تخصیص منابع آب با استفاده از نظریه بازی، مطالعه موردی: حوضه آبریز دریاچه ارومیه. فصلنامه آب و فاضلاب، دوره 25، شماره 2، صص 57-48.
Azizi Khalkheili, T., and Zamani, G. H.) 2009(. Farmer participation in irrigation management: The case of Doroodzan Dam Irrigation Network, Iran. Agricultural Water Management, 96(5), 859-865.
Ball, A. L. (2005). The aspirations of farm parents and pre-adulescent children for generational succession of the family farm. Journal of Agricultural Education .46(2), 36-46.
Birkett, C.M., and Mason, I.M. (1995): A new global lakes database for a remote sensing program studying climatically sensitive large lakes. Journal of Great Lakes Research 21(3), 307-318.
Burton, M., Sally, M., and Patterson, J. (2007). Community attitudes towards water management in the Moore Catchment, Western Australia.  Agricultural Systems, 92(1-3), 157-178.
Chang, G., Wang, L., Meng, L., and Zhang, W. (2016).Farmers’ attitudes toward mandatory water-saving policies: A case study in two basins in northwest China. Journal of Environmental Management, 181 (1), 455-464
Heyd, H., and Neef, A. (2005). Participation of localpeople in water management: Evidence from theMaeSa Watershed, Northern Thailand. Washington: International food policy research Institute.
Hurlimann, A., Dolnicar, S., and Meyer, P. (2009). Understanding behavior to inform water supply management in developed nations: A review of literature, conceptual model and research agenda. Journal of Environmental Management. 91(1), 47-56.
James W. S., and Arnold, V. (2013). Public attitudes toward water management and drought in Texas. Texas Water Journal, 4 (1), 47-61.
Kejser, A. (2016).European attitudes to water pricing: Internalizing environmental and resource costs. Journal of Environmental Management, 183(3), 453-459.
Koppen, B. V., R. Parthasarathy., and Constantine, S. (2002). Poverty dimensions of irrigation management transfer in large scale irrigation in Andhra Pradesh & Gujarat, India. International Water Management Institute, 61, 25-96.
Koppen, B. V., Parthasarathy, R., and Constantine, S. (2002). Poverty dimensions of irrigation management transfer in large scale irrigation in Andhra Pradesh & Gujarat, India. International Water Management Institute, Research report 61, 96-25.
Mehri, A., Mazloomy Mahmoodabad, S.S., Morowatisharifabad, M.A., and Naderian, H. (2010). Determinants of helmet use behavior among employed motorcycle riders in Yazd, Iran, based on theory of planned behavior. Injury, 42(9), 864-869.
Mendoza, C.C. (2006). Factors Influencing Participation in EnvironmentalStewardship Programs: A case stady of the agricultural and forestry sectors in Louisiana. Ph.D. dissertation, University of Louisiana, America.
Qiao, G., Zhao, L., and Klein, K. K. (2009). Water user associations in Inner Mongolia: Factors that influence farmers to join. Agricultural Water Management, 96(5), 822-830.
Tohidyan Far, S., and Rezaei Moghaddam, K. (2015). Attitudes of farmers toward participation in irrigation and drainage projects: the structural equations modeling analysis. Iran Agricultural Research. 34(1), 80-91.
Vari, A. (2004). International water resources association water international. Journal of Academy of Sciences Hungary, 29 (3), 124- 138.