تحلیلی بر نقش‌پذیری زنان روستایی در فعالیت‌های اقتصادی و عوامل مؤثر بر آن: مورد مطالعه مناطق روستایی بخش سیمکان در شهرستان جهرم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار جغرافیا و برنامه‏ریزی روستایی، دانشکده علوم جغرافیایی و برنامه‏ریزی، دانشگاه اصفهان

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‏ریزی روستایی، دانشکده علوم جغرافیایی و برنامه‏ریزی، دانشگاه اصفهان

چکیده

زنان روستایی با وجود ایفای نقش اساسی در اقتصاد خانوارهای خود همواره در جایگاهی فرودست‌تر از مردان قرار دارند. میزان و نحوه‏ ی فعالیتهای اقتصادی زنان روستایی در ارتباط تنگاتنگ با شرایط محیط جغرافیایی آنان است. هدف مطالعه‏ ی حاضر شناسایی نقش و جایگاه زنان روستایی در توسعه فعالیت‌ های اقتصادی و عوامل مؤثر بر آنان در بخش سیمکان از توابع شهرستان جهرم و ارائه راهکارهایی در جهت ساماندهی آن بوده است. جامعه آماری شامل زنان روستایی در سن فعالیت اقتصادی منطقه بوده که از میان آنان، 260 نفر به عنوان نمونه آماری از طریق نمونه‌گیری تصادفی و متناسب با سهم آنان در نه روستای بخش مورد نظر انتخاب شدند. داده‌ های مورد نیاز به کمک دو پرسشنامه‏ ی روستا و خانوار، پس از انجام مطالعه‏ ی مقدماتی و اعتبارسنجی ابزارها از طریق عملیات میدانی گردآوری شد. تجزیه و تحلیل داده ‌ها با استفاده از آزمون‌ های مختلف و متناسب آماری صورت گرفت. نتایج حاصل از تحلیل داده ‌ها بیانگر سهم و نقش ناچیز زنان در انجام و توسعه فعالیت‌ های اقتصادی به‌طور کلی است، گرچه این وضعیت در رابطه با انواع مختلف فعالیت ‌های اقتصادی، متفاوت است. از میان عوامل تأثیرگذار، دو متغیر عوامل محیطی و وضعیت درآمدی خانوار، تأثیر معنی‌ دار و مثبتی بر سطح فعالیت‌ های اقتصادی زنان داشته‌ اند و این تأثیر در رابطه با دیگر متغیرهای مستقل مربوط به عوامل فرهنگی، عوامل نهادی و سیاست‌ های حمایتی، آموزش و انگیزه ‏ها و عوامل فردی، فاقد معنی‌ داری آماری بوده است؛ به عبارت دیگر هیچ‌گونه بستر نهادی و سازمانی برای نظم‌بخشی، حمایت، هدایت و به فعلیت رساندن پتانسیل ارزشمند اقتصادی و شغلی نیمی از ساختار جمعیتی منطقه وجود ندارد و در بهره ‌برداری ناچیزی هم که تاکنون از این فرصت و قابلیت بالقوه صورت گرفته است، ساختارهای محیطی و بسترهای فراهم اقتصادی در درون خانوارها نقش داشته است. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Analysis on the Role-Playing of Rural Women’s Economical Activities and its Determinants: The Case of Simakan Rural District in Jahrom County

نویسندگان [English]

  • Abbas Amini 1
  • Ali-Hossein Taheri 2
1 Associate Professor of Geography and Rural Planning, Department of Geographical Sciences and Planning, University of Isfahan
2 M.Sc. Student of Geography and Rural Planning, Department of Geographical Sciences and Planning, University of Isfahan
چکیده [English]

Despite, rural women play an important role in their families’ economy, they are situated at an inferior place, compared to the men. Based on the different human and natural contextual environments, their acts are variable and strongly related to these environmental differentiations. The present study attempts to identify the role and situation of rural women in the household’s economy and interpretation of its determinants in Simakan district of Jahrom county, as a study area. The statistical population has contained total active rural women of the region. Finally, 260 of them were randomly selected as statistical sample among the nine villages, assigned proportionally. The needed data gathered by two types questionnaires (household village) via field operation. Findings showed, the overall contribution of the women in economical activities is not noticeable, but it was different towards the various kinds of activities. The only significant predictors in variance explanation of dependent variable were the environmental properties and the households’ income situation with positive coefficients. The other independent variables like cultural factors, institutional and supportive factors, training and personal motivations were not statistically significant. In fact, there was no any institutional support for organizing, conducting and actualizing the valuable economical and occupational potential of half of the regions’ population. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Rural Women
  • Economical Activities
  • Simakan District
آل­آقا، ف. (1384). شناسایی مشاغل درآمدزا برای زنان روستایی و تعیین نیازهای آموزشی متناسب با آن. پژوهش زنان، دوره 3، شماره 1، صص 147- 169.
آماری‌لیس، ت.، و روزاریو، د. (1375). جنسیت و توسعه. ترجمه جواد یوسفیان. تهران: انتشارات بانو.
امینی، ا.م.، و احمدی شاپورآبادی، م.ع. (۱۳۸۸). خوداتکایی اقتصادی زنان روستایی و تبیین عوامل اقتصادی مؤثر بر آن. زن در توسعه و سیاست، شماره 27، صص 30-7.
امینی، ع.، و برومند، ت. (1394). تبیین جامعه­شناختی عوامل مؤثر بر جمعیت‌گریزی در مناطق روستایی (مطالعه موردی: پادنای سفلی، سمیرم). جامعهشناسی کاربردی، سال 26، شماره 1، صص 154-137.
بخشداری سیمکان (1389). مجموعه گزارشات کلی بخش سیمکان.
بریمانی، ف.، نیک­منش، ز.، و خداوردی­لو، س. (1391). بررسی نقش اعتبارات خرد در توانمندسازی زنان روستایی (نمونه موردی: دهستان لکستان شهرستان سلماس). اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال 1، شماره 1، صص 82-69.
بوذرجمهری، خ.، شایان، ح.، و صادقی، ف. (1389). تبیین مشارکت زنان روستایی در فعالیت­های کشاورزی (مطالعه موردی: دهستان­های بناجوی شرقی و شمالی شهرستان بناب آذربایجان). مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، سال 1، شماره 1، صص 86-69.
سروش­مهر، ه.، رفیعی، ح.، کلانتری، خ.، و شعبانعلی فمی، ح. (1389). بررسی پایگاه اجتماعی ـ اقتصادی زنان روستایی و عوامل مؤثر بر بهبود آن (مطالعه موردی: شهرستان همدان). پژوهش­های روستایی، دوره 1، شماره 1، صص 166-143.
قطبی­نژاد، ن. (1391). بررسی عوامل مؤثر بر جایگاه و نقش زنان روستایی در بخش کشاورزی با تأکید بر باغداری (مطالعه موردی: بخش برزک شهرستان کاشان). پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان.
لهسایی­زاده، ع.، جهانگیری، ج.، و خواجه‌نوری، ب. (1384). بررسی مشارکت اقتصادی زنان روستایی (مطالعه موردی: استان فارس). جامعهشناسی ایران، سال 6، شماره 3، صص 145-124.
محمدقلی‌نیا، ج.، ریاحی وفا، ع.، و علیجانی، م. (1390). آسیب‌شناسی سازمان‌های غیردولتی محلی زنان روستایی کشاورز و راهکارهای تجهیز، توسعه و تقویت آن‏ها (استان‌های مرکزی و مازندران). علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، جلد 7، شماره 1، صص 115-101.
مژدهی، س.، و زاهدی، ش. (1388). بررسی موانع توسعه­ای مشارکت زنان در مدیریت شهری. مجله پژوهشنامه، شماره 45، صص 228-183.
ملک‌سعیدی، ح.، بخشی جهرمی، ا.، و فروزانی، م. (1392)، عوامل مؤثر بر انگیزه پیشرفت کارآفرینان زن روستایی: مورد مطالعه شهرستان مردودشت، علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، جلد 9، شماره 1، صص 151-141.
منفرد، نوذر، (1392)، عوامل مؤثر بر آگاهی زنان روستایی از وضعیت و حقوق فردی-خانوادگی، فرهنگی-اجتماعی و اقتصادی خود (مورد مطالعه شهرستان شبستان)، علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، جلد 9، شماره 1، صص 82-67.
میرک­زاده، ع. ا.، علی­آبادی، و.، و شمس، ع. (1389). واکاوی موانع مشارکت زنان روستایی در برنامه­های آموزشی و ترویجی، روستا و توسعه، سال 13، شماره 2، صص 165-147.
نامدار، م. (1389). عوامل مؤثر بر اشتغال زنان همراه با ورود فناوری­های نوین در عرصه اقتصاد روستایی (مطالعه موردی: کمباین‌داران استان فارس). روستا و توسعه، سال 13، شماره 2، صص 128-103.
نوری، س.ه.، و علی‌محمدی، ن. (1388). تحلیلی بر فعالیت­های اقتصادی زنان روستایی (مطالعه موردی: منطقه براآن، شهرستان اصفهان). جغرافیا و برنامه­ریزی محیطی، سال 20، شماره 2، صص 104-87.
 
Afshar, H. (1998). Women and empowerment: illustrations from the Third World. London, UK: McMillan Publication.

Canadian Council for International Co-operation (CCIC). (2001). Development centre studies Public Opinion and the fight against poverty. Available at: <http://www.ccic.ca/>.

Isabella, G. (1999). Young women’s attitudes toward agriculture and women’s new roles in the Greek countryside: A first approach. Journal of Rural Studies, 15, 147-150.
Kabeer, N. (1995). Gender hierarchies in development thought. New York: Verso.
Kaur, A., Sherbinin, A., Toure, A. and Jensen, L.  (2005). Economic empowerment of women. New York: UNPF: United Nations Population Fund 220 (10017).
Kruzmetra, M. (2004). Rural women empowerment: Actual task of rural development. Paper presented at the Sustainable Economic Development Conference. March 3th-5th, Jelgava, Latvia.
Kumbhar, V. (2013). Some critical issues of women entrepreneurship in rural India. European Academic Research, 1 (2), 185-192.
Moghadam, V. (1990). Gender, development and poverty: Towards equity and empowerment. Helsinki: the UN University Publication.
Mooney, L.A., Knox, D., and Schacht, C. (2002). Understanding social problems. London: Wadsworth.