پیشران‌های رفتار حفاظتی خانوارهای روستایی استان زنجان در شرایط همه‌گیری کووید-19 و تأثیر مؤلفه‌های اقتصادی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه کشاورزی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

2 دانشیار، گروه کشاورزی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

بیماری کووید-19، سومین بیماری همه‌گیر در قرن بیست و یکم است که به طور جدی سلامت انسان‌ها و نیز مناسبات اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و حتی زیست‌محیطی را تهدید نموده است. جامعه روستایی ایران نیز به عنوان جامعه‌ای که کمتر مورد توجه مطالعات بهداشتی است، تحت تأثیر همه‌گیری کووید-19 اثرات و تبعات منفی بسیاری را متحمل شده است. این مطالعه با تلفیق تئوری‌های انگیزش حفاظت و رفتار برنامه‌ریزی شده به بررسی پیشران‌های رفتار حفاظتی خانوارهای روستایی در شرایط همه‌گیری کووید-19 و تأثیر دو سویه مسائل اقتصادی و رفتار حفاظتی پرداخته است. جامعه آماری این پژوهش پیمایشی را 70600 خانوار روستایی استان زنجان تشکیل دادند. حجم نمونه (300 نفر) با استفاده از فرمول کوکران مشخص گردید و نمونه‌گیری به روش تصادفی چند مرحله‌ای انجام شد. ابزار تحقیق، پرسشنامه‌ بود که روایی آن با استفاده از نظر متخصصان بررسی و تأیید شد. پایایی ابزار پژوهش نیز با استفاده از مطالعه راهنما تأیید شد. نتایج پژوهش نشان داد که مدل مفروض مبتنی بر متغیرهای درک از کووید، تهدید درک شده، کنترل درک شده، نگرش، هنجار ذهنی، کارآمدی، هزینه‌های عملیاتی و تمایل، 54 درصد از تغییرات رفتار جامعه روستایی را در عمل به رفتارهای پیشگیرانه تبیین می‌کند. همچنین نتایج نشان داد که مولفه‌های اقتصادی تأثیر دو سویه بر رفتار حفاظتی داشتند. از طرفی، رفتار حفاظتی تأثیر منفی بر اشتغال مکمل خانوار داشته که به نوبه خود محدودیت در اشتغال مکمل سبب کاهش قدرت مالی خانوار روستایی برای پرداخت هزینه‌های عملیاتی و عمل به رفتارهای حفاظتی شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Drivers of Protective Behavior of Rural Households in Zanjan Province in the Conditions of the Covid-19 Pandemic and the Effect of Economic Components

نویسندگان [English]

  • R Karami 1
  • M Keshavarz 2
1 Assistant Professor, Department of Agriculture, Payame Noor University, Tehran, Iran
2 Associate Professor, Department of Agriculture, Payame Noor University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Covid-19 is the third pandemic disease in the 21st century, which has seriously threatened human health, as well as economic, social, cultural, and even environmental relations. The rural society of Iran, as a society that has received less attention in health studies, has suffered many negative effects and consequences under the influence of the Covid-19 epidemic. By combining theories of protection motivation and planned behavior, this study investigated the drivers of protective behavior of rural households in the context of the pandemic and the two-way effect of economic issues on protective preventive behavior. The statistical population of this survey research consisted of 70600 rural households in Zanjan province. The sample size (300 people) was determined using Cochran's formula and sampling was done by a multi-stage random sampling method. The research tool was a questionnaire, whose validity was checked and confirmed using experts' opinions. The reliability of the research tool was also confirmed using a pilot study. The results of the research showed that the hypothesized model based on perception of Covid-19, perceived threat, perceived control, attitude, subjective norm, effectiveness, real cost, and intention explain 54% of the changes in the protective behavior of the rural households. Based on the results, the economic components had a two-way effect on protective behavior. Furthermore, the results demonstrated that protective behavior had a negative effect on supplementary employment. However, restrictions on supplementary employment caused a decrease in the financial power of the rural households to pay operational costs and practice protective behaviors.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Complementary employment
  • Intention to protective behavior
  • Rural society
  • Perception of Covid-19
  • Cost of protective behavior

مراجع

آزادی، ی.، یزدان‌پناه، م.، فروزانی، م.، و محمودی، ح. (1398). شناسایی سازه‌های مؤثر بر رفتارهای سازگاری کشاورزان گندم‌کار تحت ‌شرایط تغییرات آب و هوایی (مورد مطالعه: شهرستان کرمانشاه). جغرافیا و توسعه، دوره 17، شماره 56، صص 39-56.
اینانلو، ک. (1399). استفاده از علوم اجتماعی و رفتاری برای پشتیبانی از پاسخ به همه‌گیری کووید-19. مجله زیست­شناسی ایران، دوره 4، شماره 8، صص 49-61.
باقری، ا.، و پیرموذن، س. (1399). نیت و رفتار بکارگیری برچسب‌ها و پیکتوگرام‌های آفت‌کش‌ها در میان کشاورزان شهرستان اردبیل: کاربرد نظریه رفتار برنامه‌ریزی شده. علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، دوره 16، شماره 2، صص 109-123.
بوداقی، ع.، و عربی، ع. (1400). نقش واسطه‌‌ای نگرش به کووید-19 در رابطۀ سواد سلامت با رفتار سلامت‌محور شهروندان در دوره پاندمی کووید-19 مورد مطالعه: شهروندان 65-15 سال شهر اهواز. پژوهش­های راهبردی مسائل اجتماعی ایران، دوره 10، شماره 3، صص 45-68.
تنهای رشوانلو، ف.، کارشکی، ح.، و عسگری، ز. (1401). ارزیابی مدل انگیزشیِ پیش‌بینی رعایت توصیه‌های بهداشتی در همه‌گیری کووید-19.  فصلنامه علمی - پژوهشی روانشناسی سلامت، دوره 11، شماره 41، صص 154-135.
جعفری هرندی، م.، و عارفی، م. (1401). اثربخشی درمان فراتشخیصی یکپارچه بر اضطراب سلامت و خودتنظیمی هیجانی زنان مبتلا به اضطراب ناشی از پاندمی ویروس کووید-19. فصلنامه علمی - پژوهشی روانشناسی سلامت، دوره 11، شماره 42، صص 22-7.
جواد‌زاده، ن.، و بنی‌فاطمه، ح. (1394). بررسی جامعه‌‌شناختی میزان مشارکت مدنی و عوامل مرتبط با آن در بین دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز. مطالعات جامعه‌شناسی، دوره 8، شماره 29، صص 57-73.
رحیمی فیض آبادی، ف.، یزدان پناه، م.، فروزانی، م.، محمدزاده، س.، و برتون، ر. (1395). تبیین رفتار حفاظت از آب کشاورزان با استفاده از تئوری توسعه‌یافته رفتار برنامه ‏­ریزی شده: مورد مطالعه شهرستان الشتر. علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، دوره 12، شماره 2، صص 1-17.
رضایی دهنوی، ص.، ارشک، ف.، و سمسار کازرونی، آ. (1401). ساخت و اعتباریابی مقیاس استیگمای عموم کووید-19 در جمعیت ایرانی. فصلنامه علمی- پژوهشی روانشناسی سلامت، دوره 11، شماره 3، صص 162-151.
سخائی، ع.، خورسندی، م.، محمّدی، ت.، و ارباب، ح. ر. (1399). بررسی آثار شوک‌ ناشی از ویروس کرونا بر اقتصاد ایران: کاربرد الگوی خودرگرسیون برداری جهانی. اقتصاد و الگوسازی، دوره 11، شماره 2، صص 125-153.
عادلی ساردوئی، م.، اسدی، ع.، کلانتری، خ.، براتی، ع. ا.، و خسروی، ح. (1401). سنجش تمایل کشاورزان دشت جیرفت نسبت به کشت محصولات متناسب با منابع آبی: کاربرد تئوری رفتار برنامه‌ریزی شده و مدل اعتقاد سلامت. علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، دوره 18، شماره 1، صص 107-127.
علی‌اکبری دهکردی، م.، محتشمی، ط.، و تدریس تبریزی، م. (1399). ساخت، اعتباریابی و رواسازی مقیاس سبک زندگی در زمان همه‌گیری ابتلا به ویروس کووید-19.  فصلنامه علمی- پژوهشی روانشناسی سلامت، دوره 9، شماره 33، صص 177-161.
کاویانی، ع.، روزبهانی، ن.، خورسندی، م. (1395). سنجش سازه‌های تئوری انگیزش محافظت در رفتارهای پیشگیری کننده از سرطان پوست در زنان روستایی. مجله مراقبت پرستاری و مامایی ابن‌سینا. دوره 4، شماره 24، صص ۲۲۹-۲۳۷.
کرمی، ر و بیات، ل. (1400). نقش میانجی نگرش در تحلیل عوامل موثر بر گرایش بانوان روستایی به مصرف گیاهان دارویی در دوران شیوع کووید-19. پژوهش‌های ترویج و آموزش کشاورزی، دوره 14، شماره 2، صص 80-63.
کمالی مقدم، ن.، و احمدوند، م. (1400). تحلیل رفتار حفاظت از خاک در جالیزکاران دهستان دشت‌روم، شهرستان بویراحمد: کاربرد تئوری انگیزش حفاظت. علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، دوره 17، شماره 2، صص 113-129.
قنبری، ر.، شاکرمی، ج.، سپهوند، ف.، و اسد پوریان، ز. (1397). تحلیل رفتار حفاظتی کشاورزان شهرستان خرم‌آباد در استفاده از آفت‌کش‌ها: کاربرد الگوی اعتقاد بهداشتی. مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، دوره 49، شماره 1، صص 121-133.
محمدزاده، ح.، و مخدومی، ن. (1399). مروری بر اثرات کرونا ویروس بر منابع آب و پیامدهای زیست‌محیطی آن، هشتمین کنفرانس ملی مدیریت منابع آب ایران، مشهد.  27 و 28 شهریور 1399، صص 1-13.
 
Abdollahzadeh, G., and Sharifzadeh, M. S. (2021). Predicting farmers' intention to use PPE for prevent pesticide adverse effects: An examination of the Health Belief Model (HBM). Journal of the Saudi Society of Agricultural Sciences, 20(1), 40-47.
Ahmad, M., Iram, K., and Jabeen, G. (2020). Perception-based influence factors of intention to adopt COVID-19 epidemic prevention in China. Environmental Research, 190, 1-9.
Ajzen, I. (1991). The theory of planned behavior. Organizational Behavior And Human Decision Processes, 50(2), 179-211.
Aschwanden, D., Strickhouser, J. E., Sesker, A. A., Lee, J. H., Luchetti, M., Terracciano, A., & Sutin, A. R. (2021). Preventive behaviors during the COVID-19 pandemic: Associations with perceived behavioral control, attitudes, and subjective norm. Frontiers in Public Health, 9, 1-10.
Ataei, P., Gholamrezai, S., Movahedi, R., and Aliabadi, V. (2021). An analysis of farmers’ intention to use green pesticides: The application of the extended theory of planned behavior and health belief model. Journal of Rural Studies, 81, 374-384.
Badsar, M., Moghim, M., and Ghasemi, M. (2022). Analysis of factors influencing farmers’ sustainable environmental behavior in agriculture activities: Integration of the planned behavior and the protection motivation theories. Environment, Development and Sustainability, 1-32.
Balkhy, H. H., Abolfotouh, M. A., Al-Hathlool, R. H., and Al-Jumah, M. A. (2010). Awareness, attitudes, and practices related to the swine influenza pandemic among the Saudi public. BMC Infectious Diseases, 10(1), 1-7.
Barile, J. P., Guerin, R. J., Fisher, K. A., Tian, L. H., Okun, A. H., Vanden Esschert, K. L., Jeffers, A., Gurbaxani, B. M., Thompson, W. W., and Prue, C. E. (2021). Theory-based behavioral predictors of self-reported use of face coverings in public settings during the COVID-19 pandemic in the United States. Annals of Behavioral Medicine, 55(1), 82-88.
Bashirian, S., Jenabi, E., Khazaei, S., Barati, M., Karimi-Shahanjarini, A., Zareian, S., Rezapur-Shahkolai, F., and Moeini, B. (2020). Factors associated with preventive behaviours of COVID-19 among hospital staff in Iran in 2020: an application of the Protection Motivation Theory. Journal of Hospital Infection, 105(3), 430-433.
Bronfman, N. C., Repetto, P. B., Cisternas, P. C., and Castañeda, J. V. (2021). Factors influencing the adoption of COVID-19 preventive behaviors in Chile. Sustainability, 13(10), 167-179.
Chatripour, R., Shojaeizadeh, D., Tol, A., and Sayehmiri, K. (2017). Determining Health Belief Model Constructs to Prevent Cardiovascular Diseases among Teachers of Boys high Schools in Dehloran City. Journal of Ilam University of Medical Sciences, 25(2), 35-41.
Chiu, C.-Y., Gelfand, M. J., Yamagishi, T., Shteynberg, G., and Wan, C. (2010). Intersubjective culture: The role of intersubjective perceptions in cross-cultural research. Perspectives on Psychological Science, 5(4), 482-493.
Czeisler, M. É., Tynan, M. A., Howard, M. E., Honeycutt, S., Fulmer, E. B., Kidder, D. P., Robbins, R., Barger, L. K., Facer-Childs, E. R., and Baldwin, G. (2020). Public attitudes, behaviors, and beliefs related to COVID-19, stay-at-home orders, nonessential business closures, and public health guidance—United States, New York City, and Los Angeles, May 5–12, 2020. Morbidity and Mortality Weekly Report, 69(24), 751-758.
Dadvarkhani, F., and Mousavi, S. (2022). The analysis of the effect of COVID19 on the Rural economy. Human Geography Research, 54(1), 391-413.
Ezati Rad, R., Mohseni, S., Kamalzadeh Takhti, H., Hassani Azad, M., Shahabi, N., Aghamolaei, T., and Norozian, F. (2021). Application of the protection motivation theory for predicting COVID-19 preventive behaviors in Hormozgan, Iran: a cross-sectional study. BMC Public Health, 21(1), 1-11.
Fischer, R., and Karl, J. A. (2022). Predicting behavioral intentions to prevent or mitigate COVID-19: a cross-cultural meta-analysis of attitudes, norms, and perceived behavioral control effects. Social Psychological and Personality Science, 13(1), 264-276.
Goldstein, E., and Lipsitch, M. (2020). Temporal rise in the proportion of younger adults and older adolescents among coronavirus disease (COVID-19) cases following the introduction of physical distancing measures, Germany, March to April 2020. Eurosurveillance, 25(17), 1-4.
Hajarian, A., and Dalvandi, S. (2021). Explain the Effects of Corona Pandemic on Viability (Case study: Rural Areas of Zahedan City). Sustainability, Development & Environment, 2(4), 35-49.
Husain, F., Shahnawaz, M. G., Khan, N. H., Parveen, H., and Savani, K. (2021). Intention to get COVID-19 vaccines: Exploring the role of attitudes, subjective norms, perceived behavioral control, belief in COVID-19 misinformation, and vaccine confidence in Northern India. Human Vaccines & Immunotherapeutics, 17(11), 3941-3953.
Jung, S. J., and Jun, J. Y. (2020). Mental health and psychological intervention amid COVID-19 outbreak: perspectives from South Korea. Yonsei Medical Journal, 61(4), 271-272.
Karami, R., and Ahmadi, N. (2022). Moderating role of locus of control over health belief model: a study of horticulturists’ protective behavior. Current Psychology, 1-12.
Lin, C.-Y., Broström, A., Griffiths, M. D., and Pakpour, A. H. (2020). Investigating mediated effects of fear of COVID-19 and COVID-19 misunderstanding in the association between problematic social media use, psychological distress, and insomnia. Internet Interventions, 21, 1-6.
Lin, C. Y., Imani, V., Majd, N. R., Ghasemi, Z., Griffiths, M. D., Hamilton, K., Hagger, M. S., and Pakpour, A. H. (2020). Using an integrated social cognition model to predict COVID-19 preventive behaviours. British Journal Of Health Psychology, 25(4), 981-1005.
Mat Dawi, N., Namazi, H., Hwang, H. J., Ismail, S., Maresova, P., and Krejcar, O. (2021). Attitude toward protective behavior engagement during COVID-19 pandemic in Malaysia: The role of e-government and social media. Frontiers In Public Health, 9, 1-8.
Matthewman, S., and Huppatz, K. (2020). A sociology of Covid-19. Journal of Sociology, 56(4), 675-683.
Perlman, S. (2020). Another Decade, Another Coronavirus. New England Journal of Medicine, 382(8), 760-762.
Petherick, A., Goldszmidt, R., Andrade, E. B., Furst, R., Hale, T., Pott, A., & Wood, A. (2021). A worldwide assessment of changes in adherence to COVID-19 protective behaviours and hypothesized pandemic fatigue. Nature Human Behaviour, 5(9), 1145-1160.
Prasetyo, Y. T., Castillo, A. M., Salonga, L. J., Sia, J. A., and Seneta, J. A. (2020). Factors affecting perceived effectiveness of COVID-19 prevention measures among Filipinos during enhanced community quarantine in Luzon, Philippines: Integrating Protection Motivation Theory and extended Theory of Planned Behavior. International Journal Of Infectious Diseases, 99, 312-323.
Rabiee, H., and Takrosta, M. (2021). Investigating and explaining the effects of corona on the economy of rural areas, case study: upper eshkevar village. Political Organizing of Space, 3(3), 148-162.
Singh, B. P. (2020). Impact of COVID-19 on Rural Economy in India. Munich Personal RePEc Archive, SSRN 3609973, 1-17.
Sommestad, T., Karlzén, H., and Hallberg, J. (2015). A meta-analysis of studies on protection motivation theory and information security behaviour. International Journal of Information Security and Privacy (IJISP), 9(1), 26-46.
Wang, C., Chudzicka-Czupała, A., Grabowski, D., Pan, R., Adamus, K., Wan, X., Hetnał, M., Tan, Y., Olszewska-Guizzo, A., and Xu, L. (2020). The association between physical and mental health and face mask use during the COVID-19 pandemic: a comparison of two countries with different views and practices. Frontiers in Psychiatry, 11, 1-13.
Wang, Y., Di, Y., Ye, J., and Wei, W. (2021). Study on the public psychological states and its related factors during the outbreak of coronavirus disease 2019 (COVID-19) in some regions of China. Psychology, Health & Medicine, 26(1), 13-22.
Wang, Y., Liang, J., Yang, J., Ma, X., Li, X., Wu, J., Yang, G., Ren, G., and Feng, Y. (2019). Analysis of the environmental behavior of farmers for non-point source pollution control and management: An integration of the theory of planned behavior and the protection motivation theory. Journal of Environmental Management, 237, 15-23.
Yang, X., Wang, F., Meng, L., Zhang, W., Fan, L., Geissen, V., and Ritsema, C. J. (2014). Farmer and retailer knowledge and awareness of the risks from pesticide use: A case study in the Wei River catchment, China. Science of the Total Environment, 497, 172-179.
Youn, S.-y., Lee, J. E., and Ha-Brookshire, J. (2021). Fashion consumers’ channel switching behavior during the COVID-19: Protection motivation theory in the extended planned behavior framework. Clothing and Textiles Research Journal, 39(2), 139-156.
علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران
دوره 19، شماره 1
شهریور 1402
صفحه 207-225

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار