تأثیر دوره های آموزشی-ترویجی بر کارایی فنی مزارع گندم دیم شهرستان اهر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری اقتصاد کشاورزی دانشگاه تبریز.

2 استاد گروه اقتصاد کشاورزی دانشگاه تبریز.

چکیده

با توجه به محدودیت منابع تولید در بخش کشاورزی، لزوم بررسی بهره­وری و کارایی واحدهای تولیدی از جمله در خصوص محصول گندم بیش از پیش نمایان می گردد. نظر به اینکه شهرستان اهر بالغ بر 10 درصد سطح زیرکشت گندم دیم استان آذربایجان شرقی را به خود اختصاص می­دهد، لذا مطالعه حاضر با هدف تعیین کارایی فنی مزارع گندم دیم شهرستان اهر و ارتباط آن با تعداد دفعاتی که کشاورز در کلاس­ های آموزشی-ترویجی شرکت می­ کند انجام شد. برای این منظور اطلاعات لازم از 217 کشاورز گندم­کار در سال زراعی 99-1398 جمع ­آوری گردید. نتایج تخمین تابع تولید کاب داگلاس مرزی تصادفی نشان داد که عوامل تولید سطح زیرکشت، بذر، ماشین ­آلات، کود حیوانی و نیروی کار بر میزان تولید گندم تأثیر مثبت و معنی­ داری دارند. میانگین کارایی فنی گندم­کاران مورد مطالعه 79/4 درصد برآورد گردید که حاکی از امکان ­پذیری افزایش تولید گندم به اندازه 20/6 درصد با همان میزان منابع در دسترس کشاورز می­ باشد. همچنین با توجه به نتایج حاصل از تابع عدم کارایی، مواردی نظیر دوره­ های آموزشی-ترویجی و داشتن اعضای خانوار با تحصیلات دانشگاهی دارای اثر مثبت و معنی ­دار و میزان خسارت آفت سن در مزرعه اثر منفی معنی­ دار بر کارایی فنی کشاورزان گندم­کار داشتند. لذا نظر به وجود ارتباط مثبت بین تعداد دفعات شرکت در دوره ­های آموزشی-ترویجی و مقدار کارایی فنی کشاورزان، اتخاذ تدابیری که منجر به افزایش کمیت و کیفیت دوره­ های آموزشی-ترویجی شده و کشاورزان بیشتری را تحت پوشش قرار دهد، گامی مؤثر در راستای بهبود کارایی فنی زارعین شهرستان اهر خواهد بود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Effect of Extension Courses on the Technical Efficiency of Rain-fed Wheat Production in Ahar County

نویسندگان [English]

  • J Vahedi 1
  • Gh Dashti 2
  • F Saei 1
1 Ph.D Student of Agricultural Economics, University of Tabriz, Tabriz, Iran.
2 Professor of Agricultural Economics, University of Tabriz, Tabriz, Iran.
چکیده [English]

Due to the limited of production resources in the agricultural sector, the need to deal with the productivity and efficiency of production units, including wheat products, is becoming increasingly evident. Considering that Ahar County accounts for more than 10% of the area of  rainfed wheat cultivation in East Azerbaijan province, this study aimed to determine the technical efficiency of rainfed wheat in Ahar County and its relationship with the farmers attendance in extension courses. For this purpose, required data was collected from 217 wheat farmers in the 2018-2019 crop year. The results of Cobb-Douglas stochastic frontier function estimation were used to collect, the required information. The results of Cobb Douglas' production function, coincidentally, showed that the factors such as area under cultivation, seed, machinery, animal fertilizer, and labor had positive and significant impacts on the wheat production. The average technical efficiency was estimated 79.4%, indicating the possibility of increasing wheat production by 20.6% with the same amount of resources. Also, according to the results of the inefficiency function, some cases such as attending in extension courses, having highly educated householder’s members had positive and significant effects on the technical efficiency of wheat farmer. However, presence of pest in the field had a negative impact on the technical efficiency. Thus it is inferred that there is a positive and significant relationship between the number of extension courses and the level of technical efficiency of rainfed wheat in the study area. Therefore, taking measures that increase the number and quality of extension courses can help improve the technical efficiency of the product.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Education and extension
  • Stochastic frontier Model
  • Technical efficiency
  • Wheat

مراجع

جلائی، ع. ا.، عزیزی، آ.، زارعی، ن.، و مهرآبی بشرآبادی، ح. (1393). بررسی جایگاه و نقش بخش کشاورزی در ادوار تجاری ایران. فصلنامه مدلسازی اقتصادی، دوره 25، شماره 1، صص 82-67.
حسین­زاد، ج.، و سلامی، ح.ا. (1383). انتخاب تابع تولید برای برآورد ارزش اقتصادی آب کشاورزی. فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه، شماره 48، صص 84-53.
دشتی، ق.، پورمرادی، م.، و حیاتی، ب. (1398). رابطه بین کارایی و پایداری کشاورزی در مزارع سیبزمینی شهرستان کبودرآهنگ. نشریه دانش کشاورزی و تولید پایدار، شماره 1، صص 191-182.
دشتی، ق.، واحدی، ج.، و حسین­زاد، ج. (1400). برآورد کارایی سود و عوامل مؤثر بر آن در مزارع گندم دیم شهرستان اهر. اقتصاد کشاورزی و توسعه، دوره 29، شماره 115، صص 121-99.
محمدی، ه.، و بخشوده، م. (1386). مطالعه کارایی فنی، تخصیصی و اقتصادی در تعاونی­های تولید روستایی در ایران (روش مرزی تصادفی و تحلیل فراگیر داده­ها). مجله علوم اقتصادی، شماره 2، صص 172-157.
رحمانی، ر. (1380). کارایی فنی گندمکاران و عوامل مؤثر بر آن مطالعه موردی: استان کهگیلویه و بویر احمد. اقتصاد کشاورزی و توسعه، دوره 9، شماره 33، صص 183-161.
زراءنژاد، م.، و یوسفی حاجی­آباد، ر. (1387). ارزیابی کارایی فنی تولید گندم در ایران (با استفاده از دو رهیافت پارامتریک و ناپارامتریک). فصلنامه پژوهش­های اقتصادی، دوره 9، شماره 2، صص 172-145.
زمانی­پور، ا. (1380). بررسی وضعیت و نقش ترویج و آموزش در مشاع­های کشاورزی شهرستان بیرجند. علوم و صنایع کشاورزی، دوره 15، شماره 2، صص 129-119.
ساعی، ف.، دشتی، ق.، حسین­زاد، ج.، و یادآور، ح. (1398). ارزیابی و مقایسه کارایی فنی تشکل­های آب­بران شهرستان مراغه. تعاون و کشاورزی، شماره 32، صص 49-27.
شریفی، ل.، بازگیر، س.، محمدی، ح.، دربان­آستانه، ع.، و کریمی احمدآباد، م. (1399). بررسی عوامل مؤثر بر تغییرات تولید گندم در اقلیم­های مختلف استان فارس. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، دوره 57، صص 390-371.
شفیعی، ح. (1381). رسالت ترویج در توسعه پایدار با تأکید بر منابع طبیعی. نشریه سنبله، شماره 118، صص 41-38.
سازمان جهاد کشاورزی استان آذرایجان شرقی. (1399). سیمای کشاورزی استان آذربایجان شرقی. قابل دسترسی در آدرس اینترنتی: <www.eaj.ir>.
کوچکی، ع.، و کمالی، غ. ع. (1389). تغییر اقلیم و تولید گندم دیم در ایران. نشریه پژوهش­های زراعی ایران، دوره 8، شماره 3، صص 520-508.
معصومی، ک.، اسفنجاری­کناری، ر.، و معتمد، م.ک. (1401). بررسی نسبت شکاف تکنولوژیکی و عوامل مؤثر بر کارایی فنی واحدهای زنبورداری، تحقیقات تولیدات دامی، دوره 11، شماره 2، صص 107-93.
مولایی، م. ن.، حصاری، و جوانبخت، ع. (1396). برآورد کارایی زیست محیطی نهاده-محور محصولات کشاورزی (مطالعه موردی: کارایی زیست محیطی تولید برنج). نشریه اقتصاد کشاورزی، دوره 11، شماره 2، صص 172-157.
وزارت جهاد کشاورزی. (1397). آمارنامه کشاورزی، وزارت جهاد کشاورزی، معاونت برنامه­ریزی و اقتصادی، مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات. قابل دسترسی در آدرس اینترنتی: <www.maj.ir>.
هدایت ­نژاد، ع. (1378). بررسی میزان اثربخشی دوره­های آموزش فنی و حرفه­ای رسمی وزارت جهاد سازندگی. پایان­نامه کارشناسی ارشد رشته ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه تهران.
 
Aigner, D. K., Lovell, C. K., and Schmidt, P. (1977). Formulation and estimation of stochastic frontier production Function models. Journal of Economics, 6(1), 21-37.
Allen, D. A., Manyong, V. M., and Gockowski, J. (2006). The production efficiency of intercropping annual and crops in southern Ethiopia: A comparison of distance functions and production frontiers. Agricultural Systems, 91,51-70
Belete, A. Sh. (2020). Analysis of technical efficiency in maize production in Guji zone: Stochastic frontier model. Agriculture & Food Security, 9(15), 2-15.
Chukwuji, C. O., Inoni O. E., and Ike P. C. (2007). Determinants of technical efficiency in gari processing in Delta State Nigeria. Journal of Centeral European Agriculture, 8(3), 327-336.
Food and Agriculture Organization (FAO). (2019). Global wheat consumption. Available at: <www.fao.org>.
Green, W. (1997). Frontier production function. In Handbook applied econometrics (Wollum II: Microeconomics).  Available at: <https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/b.9780631216339.1999.00004.x>
Ma, W. A., Renwick, P., and Ranta, N. (2018). Agricultural cooperative membership and technical efficiency if apple farmers in China: An analysis accounting for selectivity bias. Food Policy, 81, 122-132.
Masuda, K. (2016). Measuring eco-efficiency of wheat production in Japan: a combined application of life cycle assessment and data envelopment analysis. Journal of Cleaner Production, 126, 373-381.
Meeusen, W., and Von Den Broeck, J. (1977). Efficiency estimation from Cobb-Douglas production functions with composed error. International Economic Review, 18, 435-444.
علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران
دوره 18، ویژه نامه
اسفند 1401
صفحه 251-259

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار