عوامل مؤثر بر اصلاح الگوی کشت زراعی از دیدگاه کارشناسان با کاربست روش دیمتل خاکستری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری توسعه کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران.

2 دانشیار توسعه روستایی، دانشکده کشاورزی، گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران.

چکیده

برای مدیریت، حفظ و توسعه منابع پایدار در کشاورزی با عنایت به تغییرات اقلیمی و اقتصادی- اجتماعی انتخاب یک الگوی کشت بهینه که در آن علاوه بر داشتن شرط حداکثر درآمد ممکن برای کشاورز، توجه خاص نیز به استفاده صحیح و اصولی از منابع مد نظر باشد ضروری است. طراحی و الگوی کشت بهینه در قالب برنامه­ای مشخص به‌منظور مدیریت بهینه ترکیب مکانی گیاهی با توجه به فرصت­ ها و تهدیدهای اکولوژیکی، عوامل تولید، مسائل اقتصادی، عوامل فرهنگی و اجتماعی، تکنولوژی­های نوین در سال ­های متوالی در بسیاری از کشورهای جهان به­ کار گرفته‌شده است و به کمک آن بسیاری از مشکلات تولید محصولات زراعی، باغی و مرتعی نیز مرتفع شده است. در شرایط کنونی برنامه اصلاح الگوی کشت یکی از برنامه‌های راهبردی بخش کشاورزی بوده، لذا با توجه به اهمیت موضوع پژوهش حاضر به بررسی عوامل مؤثر بر اصلاح الگوی کشت زراعی با استفاده از تکنیک دیمتل خاکستری پرداخته است. منطقه مورد بررسی شهرستان دلفان در استان لرستان بوده و جامعه مورد مطالعه کارشناسان جهاد کشاورزی شهرستان دلفان می­ باشند که نمونه‌گیری با عنایت به ماهیت موضوع و اهداف آن به شکل هدفمند تصادفی انجام شد. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده از روش دیمتل از نظر خبرگان اثرگذارترین عوامل بر اصلاح الگوی کشت به ترتیب عوامل اقتصادی، اجتماعی - فرهنگی و زیست‌محیطی و سیاسی- نهادی می ­باشند؛ و اثر‌پذیر‌ترین به ترتیب محصول جایگزین و عوامل فردی هستند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Factors Influencing Crop Pattern Modification from the Viewpoint of Experts Using Dimetal Gray Method

نویسندگان [English]

  • K Hassanpoor 1
  • M Aazami 2
  • A Nazarpoor 1
1 Ph.D, Student in Agricultural Development, Faculty of Agriculture, Yasouj University, Yasouj, Iran.
2 Associate Professor in Rural Development, Faculty of Agriculture, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran.
چکیده [English]

In order to manage, preserve and develop sustainable resources in agriculture with regard to climatic and socioeconomic changes, it is necessary to choose an optimal cropping model in which, in addition to having the maximum possible income requirement for the farmer, special attention is also paid to the correct and principled use of resources. Designing an optimal cultivation pattern in the form of a specific program for optimal management of plant location composition according to ecological opportunities and threats, production factors, economic issues, cultural and social factors, and modern technologies have been used in recent years in many countries across the world. Adopting this strategy has contributed to the resolution of many problems of crop, horticulture, and rangeland production. Due to the fact that cropping pattern modification program currently is considered as one of the strategic plans of agricultural development, the present study investigated the factors affecting crop pattern modification using Dematel technique. The study area was Delfan county in Lorestan province. Population of interest was the experts of Agricultural Jihad of Delfan city and the sampling was done by a purposeful random approach. Based on the results obtained from Dimtel method, the most influential factors in modifying the cropping pattern were economic, social, cultural, environmental, and political-institutional factors, respectively. Furthermore, the most impressionable factors were alternatives and individual factors, respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cropping pattern
  • Cropping pattern modification
  • Gray dematel
  • Delfan county
اعظمی، م.، و حسن­پور، ک. (1399). کاربست مدل یکپارچه پذیرش و استفاده از فناوری برای پذیرش نوآوری‌‌ها در بین کشاورزان شهرستان دلفان. پژوهش مدیریت آموزش کشاورزی، دوره 12، شماره 52، صص 176 – 157.
بنی­اسدی، م.، و زارع­مهرجردی، .)1389). بررسی الگوی کشت بهینه بر فقر روستایی. اقتصاد کشاورزی، شماره­ی2، صص 226-209.
پناهی، ع.، و فلسفیان، آ. (1400). بهینه سازی الگوی کشت محصولات کشاورزی در دشت شبستر تحت شرایط محدودیت آب. نشریه حفاظت منابع آب ‌و خاک، دوره 10، شماره 4، صص 47 – 35.
تقی­زاده، س.، نوید، ح.، فعله­گری، ر.، و فاخری­فرد، ا. (1392). تغییر الگوی کشت بهینه با توجه به ریسک و محدودیت­های جدید اعمالی شرکت آب منطقه­ای استان کردستان(مطالعه موردی مزرعه 200 هکتاری دردشت دهگلان). نشریه دانش کشاورزی و تولید پایدار، دوره 23، شماره 1، صص 83-71.
ثانی، ف.، و دشتی، ق. (1400). تعیین الگوی کشت بهینه سازگار با کم­آبی تحت شرایط عدم قطعیت با رویکرد برنامه‌ریزی آرمانی استوار. دانش آب و خاک، دوره 31، شماره 1، صص 30 – 15.
جولایی، ر. (1383). مدیریت الگوی کشت محصولات زراعی سه شهرستان مرکزی استان فارس در یک الگو چند منطقه­ای. پایان‌نامه دکتری اقتصاد کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
جولایی، ر.، میرکریمی، ش.، حسنوند، م.، و شیرانی­بیدآبادی، ف. (1395). مدیریت الگوی بهینه کشت محصولات زراعی استان مازندران با بهره­گیری از الگوی آرمانی. اقتصاد کشاورزی و توسعه، دوره 24، شماره 93، صص93 - 73.
سازمان مدیریت و برنامه­ریزی معاونت آمار و اطلاعات ،سالنامه آمار استان لرستان. (1400).
سازمان مدیریت و برنامه­ریزی معاونت آمار و اطلاعات ،سالنامه آمار استان لرستان. (1398).
شعبانی، م.ک.، هنر، ت.، و سپاسخواه، ع. (1387). بهینه‌سازی مصرف آب و الگوی کشت با استفاده از تکنیک کم­آبیاری در سطح مزرعه­ مطالعه موردی شبکه آبیاری درودزن فارس. مجله تحقیقات مهندسی کشاورزی، دوره 9، شماره3، 52-35.
شمس، م.، و امینی، ن. (1388). ارزیابی شاخص­های فرهنگ ایرانی و تأثیر آن بر توسعه گردشگری. فصلنامه علمی- پژوهشی جغرافیای انسانی، دوره 1، شماره 4، صص 93-81.
طباطبایی، م. ف.، و شهیدی، ع .(1396). بررسی افزایش بهره‌وری اقتصادی آب با تغییر الگوی کشت. نشریه پژوهش آب در کشاورزی، سال اول، صص 1128- 119.
کرامت­زاده، ع.، چیذری، ا. ح.، و شرزه­ای، غ. (1395). تحلیل تأثیرات اقتصادی و اجتماعی ایجاد و توسعه بازار آب در بخش کشاورزی (مطالعه موردی اراضی پایین­دست سد شیرین دره­ی بجنورد). تحقیقات اقتصادی، دوره 48، شماره 3، صص 128- 107.
میرزایی، ک.، و ضیایی، س. (1395). تعیین برنامه زراعی- اقتصادی الگوی کشت در جهت پایداری و حفظ محیط‌زیست با استفاده از مدل برنامه‌ریزی آرمانی اولویتی (مطالعه موردی: رودبار الموت غربی). تحقیقات اقتصاد کشاورزی، دوره 8، شماره 1، صص 175-161.
نامور، ا. (1391). تغییر الگوی کشت محصولات زراعی با تأکید بر کشاورزی پایدار در اراضی زیر سد شبکه علویان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز.
وفائی­نژاد، ع. (1395). بهینه‌سازی الگوی کشت با استفاده از تاپسیس والگوریتم­های ژنتیک بر مبنای قابلیت­های کشت GIS. اکوهیدرولوژی، دوره 3، شماره 1، 82-69.
 
Alabdulkader, A. M., Al-Amoud, A. I., and Awad, F. S. (2012). Optimization of the cropping pattern in Saudi Arabia using a mathematical programming sector model. Agricultural Economics, 58(2), 56-60.
Chen, P. T., and Hu, H. H. (2010). The effect of relational benefits on perceived valuein relation to customer loyalty: An empirical study in the Australian coffee outlets industry. International Journal of Hospitality Management, (29)3, 405–41.
Deka, N., Hazarika, J. P., Bora, P. P., and Buragohain, R. (2018). Change in land use and cropping pattern in assam: An economic analysis. Economic Affairs, 63(1), 39-43.
Fontela, E., and Gabus, A. (1976). The DEMATEL observer, DEMATEL 1976 report. Switzerland, Geneva, Battelle Geneva Research Center.
Fu, X., Zhu, Q., and Sarkis, J. (2012). Evaluating green supplier development programs at a telecommunications systems provider. International Journal of Production Economics, 140(1), 357-367.
Lin, C. T., Chiu, H., & Chu, P. Y. (2006). Agility index in the supply chain. International Journal of Production Economics, 100(2), 285-299.
Nayak, D. K. (2016). Changing cropping pattern, agricultural diversification and productivity in Odisha-a district-wise study. Agricultural Economics Research Review, 29(1), 93-104
Ouda, S. A., and Zohry, A. E. H. (2018). Water requirements for prevailing cropping pattern. In cropping pattern modification to overcome abiotic stresses, (pp. 9-20). Springer, Cham.
Shiyani, R. L., and Pandya, H. R. (1998). Diversification of agriculture in Gujarat: A spatio-temporal analysis. Indian Journal of Agricultural Economics, 53(4), 627
Tzeng, G. H., Chiang, C. H., and Li, C. W. (2007). Evaluating intertwined effects in e-learning programs: A novel hybrid MCDM model based on factor analysis and DEMATEL. Expert Systems with Applications, 32(4), 1028-1044.
Mwangi, M., and Kariuki, S. (2015). Factors determining adoption of new agricultural technology by smallholder farmers in developing countries. Journal of Economics and Sustainable Development, 6(5), 208-216.‏