ارزیابی کیفیت زندگی مناطق روستایی با استفاده از تاکسونومی عددی (مورد مطالعه: دهستان اسفندقه، شهرستان جیرفت)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دوره دکتری گروه مدیریت توسعه روستایی دانشگاه یاسوج

2 دانشیارگروه مدیریت توسعه روستایی دانشگاه یاسوج

3 دانش ‏‏آموخته کارشناسی ارشد توسعه روستایی دانشگاه تبریز

چکیده

امروزه بهبود کیفیت زندگی، یکی از اهداف اصلی برنامه‏ ریزی‏ ها در هر کشور است.برای این منظور در درجه‏ ی اول باید شناخت دقیق و همه جانبه‌ ای از وضعیت موجود کیفیت زندگی به عمل آید که این امر بر اساس یک نگرش نظام‌ مند امکان‌ پذیر خواهد بود. از این رو، هدف پژوهش حاضر، سنجش کیفیت زندگی مناطق روستایی دهستان اسفندقه بود. این پژوهش به روش پیمایش صورت پذیرفت. جامعه‌ ی آماری پژوهش، روستاهای ده خانوار و بالاتر دهستان اسفندقه (34 روستا) بود که با استفاده از جدول نمونه‌گیری کریجسی و مورگان  343 نفر از سرپرستان خانوار در این روستاها انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند. برای جمع‌ آوری داده ‌ها، از پرسشنامه ‏ی محقق ساخته استفاده شد. روایی پرسشنامه از طریق روایی صوری و پایایی آن از طریق محاسبه ضریب آلفای کرونباخ (0/62 تا 0/82) تأیید گردید. در این پژوهش به منظور سنجش کیفیت زندگی از روش تاکسونومی عددی بهره گرفته شد. همچنین از ضریب پراکندگی و آزمون tتک نمونه‌ای نیز استفاده شد. داده‌پردازی نیز با استفاده از نرم‌افزار  MATLAB 7.10 انجام گرفت. یافته‌ های وضعیت‌ شناسی شاخص‌ های متعارف کیفیت زندگی نشان داد که روستاهای مورد مطالعه از لحاظ شاخص‏ های اوقات فراغت، دارایی، آموزش، کیفیت منابع جمعی و رضایت از ویژگی ‌های گردشگری طبیعی در وضعیت نامناسبی قرار دارند. علاوه بر آن، نتایج روش تاکسونومی عددی نیز نشان داد که روستاهای دولت‌ آباد، فردوس و حسین ‌آباد در رتبه ‏های اول تا سوم از لحاظ کیفیت زندگی قرار دارند و روستاهای گلوییه،دره بمی و ده‏ نظام در رتبه‌های آخر قرار دارند. نتایج کلی پژوهش حاکی از وضعیت نامطلوب کیفیت زندگی در روستاهای مورد مطالعه بود و این امر بیانگر آن است که در مجموع پراکنش فضایی کیفیت زندگی در منطقه‌ی مورد مطالعه در وضعیت متوازنی قرار ندارد.  

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Assessment of the Quality of Life (QL) in Rural Areas Using Numerical Taxonomy: The Case of Esfandegheh Area of Jiroft County

نویسندگان [English]

  • Saleh Shahrokhi Sardoo 1
  • Mehdi Nooripoor 2
  • Peyman Pedram 3
1 Ph.D. Student of Rural Development, Management Department of Yasouj University
2 Associate Professor of Rural Development, Management Department of Yasouj University
3 Former M.Sc Student of Rural Development, Department of Tabriz University
چکیده [English]

Today, the improvement of the quality of life (QL) is one of the main objectives of development programs in every country. Thus, at first, an accurate and comprehensive understanding of the current status of QL should be achieved through a systematic approach. Therefore, the aim of this research was to assess the QL status of rural areas of Esfandegheh Township. A survey research method was used in this study. Research population included villages with 10 or more households (34 villages) that about 343 household heads of these villages were selected as research sample based on Kerjcie and Morgan Sampling table. A researcher constructed questionnaire was used to collect data that its validity was verified via face validity procedure and its reliability was also verified calculating Cronbach's Alpha reliability (0.63≤ ≤0.82). Numerical Taxonomy, coefficient of variation and one sample T tests were used to analyze data. Data processing was done using MATLAB7.10 software. The findings of the current situation of of QL criteria showed that the studied villages had an inappropriate conditions in some aspects of QL such as property, education, community resources and satisfaction about eco-tourism situation. Moreover, the findings of numerical taxonomy showed that villages named Dowlatabad, Ferdows and Hosseinabad ranked first to third respectively and Gloueieh, Darrehbami and Dehnezam ranked last in terms of the QL. The overall results of this study showed that the QL is not in a good situation in the studied areas and spatial distribution of quality of life in the study areas is not in a balanced state.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Quality of Life
  • Numerical Taxonomy
  • Rural Areas
احمدوند م.، هدایتی­نیا س.، و عبدالهی، خ. (1391). بررسی تأثیر سرمایه اجتماعی بر کیفیت زندگی مناطق روستایی شهرستان بویراحمد. مجله پژوهش و برنامه ریزی روستایی، جلد 1، شماره 2، صص 89-112.  
پورطاهری م.، رکن­الدین افتخاری ع.، و فتاحی، ا. (1390). ارزیابی کیفیت زندگی در نواحی روستایی (مورد مطالعه: دهستان خاوه شمالی، استان لرستان). مجله پژوهش­های جغرافیای انسانی، شماره 76، صص 13-31.
حریرچی، ا. م.، میرزایی خ.، و جهرمی، ا. (1388) چگونگی وضعیت زندگی شهروندان شهر جدید پردیس. فصلنامه پژوهش اجتماعی. جلد 2، شماره 4، صص 89- 110.
رضوانی، م.، منصوریان، ح.،  و احمدی، ف. (1388). ارتقای روستا به شهر و نقش آن در بهبود کیفیت زندگی ساکنان محلی، مطالعه موردی: شهرهای فیروزآباد و صاحب در استان­های لرستان و کردستان. پژوهش‌های روستایی، جلد1، شماره 1، صص 65-33.
­شاهرخی‌ساردو، ص. (1392)، ارزیابی و رتبه­بندی مراکز دهستان­های شهرستان جیرفت به لحاظ شاخص‌های کیفیت زندگی. پایان‌نامه دوره کارشناسی ارشد توسعه روستایی، دانشگاه یاسوج.
فرجی سبکبار، ح. ع.، صادقلو ط.، و سجاسی‌قیداری، ح. (1391). سنجش کیفیت زندگی در مناطق روستایی: مطالعه موردی دهستان آقبلاغ استان زنجان، فصلنامه روستا و توسعه، جلد 11، شماره 31، صص 27-48.
قالیباف، م.، رمضان­زاده‌لسبویی، م.، و یاری‌شگفتی، ا. (1388). سنجش میزان رضایتمندی ساکنان روستایی از کیفیت زندگی و آثار آن بر امنیت مناطق مرزی، مطالعه موردی: بخش نوسود استان کرمانشاه. روستا و توسعه، جلد3، شماره 12، صص 184-163.
کریمی، ف. (1391). مدل­سازی سطوح توسعه­یافتگی مناطق روستایی (مورد مطالعه بخش مرکزی شهرستان بویراحمد). پایان­نامه دوره کارشناسی ارشد توسعه روستایی، دانشگاه یاسوج.
کریمی گوغری، ح.، کرمی، ش.، و رضوانفر، ا. (1392). تحلیل رابطه­ای کیفیت زندگی کاری با عملکرد وظیفه­ای و زمینه­ای کارشناسان ترویج کشاورزی. مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، جلد 9، شماره 2، صص 129- 143.
کوکبی، ا.، پورجعفر، م.، و تقوایی، ع. (1384). برنامه­ریزی کیفیت زندگی شهری در مراکز شهری. جُستارهای شهرسازی، جلد4، شماره12، صص 13-6.
 لطفی، ص. (1388). مفهوم کیفیت زندگی شهری: تعاریف، ابعاد و سنجش آن در برنامه­ریزی شهری. جغرافیای انسانی، جلد 1، شماره 4، صص 80-65.
ماجدی، م.، و لهسایی زاده، ع. (1385). بررسی رابطه بین متغیرهای زمینه­ای، سرمایه­اجتماعی و رضایت از کیفیت زندگی، مورد مطالعه: روستاهای استان فارس. روستا و توسعه،  جلد 9، شماره 4، صص 135-91.
مرکز آمار ایران (1390). سالنامه آماری استان کرمان. انتشارات: معاونت برنامه­ریزی (دفتر آمار و اطلاعات) استانداری.
مولودی، ج. (1388). سنجش کیفیت زندگی محیط شهری در شهرهای جدید (مطالعه موردی: شهر جدیدی هشتگرد). پایان‏نامه دوره کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه­ریزی شهری، دانشگاه تربیت مدرس.
مهدی­زاده، ج. (1385). برنامه­ریزی راهبردی توسعه شهری (تجربیات اخیر جهانی و جایگاه آن در ایران)، تهران: انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران.
نوری، م.، و نوری­پور، م. (1391). تحلیل نقش سرمایه­اجتماعی در مشارکت ­آب­بران شبکه آبیاری و زه­کشی: (مورد دشت لیشتر). فصلنامه علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، جلد8، شماره1، صص 53-70.
وب سایت فرهنگی، اجتماعی صدای جنوب. (1391). قابل دسترسی در سایت اینترنتی: < <http://Sedaye jonoob.ir /
 
Bruggemann, B. R., Garlipp, P., Haltenhof, H., and Seidler, K. P. (2007). Quality of life and social support as outcomecharacteristics of a psychiatricday hospital. German journal of psychiatry, 10, 58-68.
Costanza. R. (2007). Quality of life: An approachintegrating opportunities, human needs, andsubjective well-being, Ecological Economics, 61(1-2), 267-276.
Hayati, D., E. Karami., and Slee, B. (2006). Combining qualitative and quantitative methods in the measurement of rural poverty: The case of Iran. Journal Social Indicators Research, 75, 361-394.              
Krejcie, R. V., Morgan, D. W. (2002). Determining sample size for research activities. Educational and Psychological Measurement, 30, 607-610.
Mc Creat, R., Shyy, T. K., and Stimson, R. (2006). What is the strength of the link between objective and subjective indicators of urban quality oflife? Applied Research in Quality of Life. 1(1), 79-96.
Pacione, M. (2003). urban environmental quality and human wellbeing- a social geographical perspective, Landscape and Urban Planning, 66(1-2), 19-30.
Pal, A. K., and Kumar, U. C. (2005). Quality of life concept for the evaluation of societal development of rural community in west Bangal, India. Journal Rural Development, 15, 302-317.
Parker, G. S., and   Moore, R. H. (2005).  Conservation use and quality of life in a rural community: An extension of Goldschmidt findings. Journal Southern Rural Sociology. 23, (1), 235-265.
Van Kamp, I. (2003). urban environmental quality and human well-being toward a conceptual framework and demarcation of concepts: A literature study. Landscape and Urban Planning, 65(1-2), 5-18.
World Health Organization Quality of Life Group (WHO QoLG) (1993). Measuring quality of life: The development of the world health organization quality of life instrument. Geneva: World health organization.